یکی از مهم ترین شاخههای طب سنتی چین است، که نظیر بسیاری از قواعد و قوانین طب سنتی مبنای علمی تایید شده ندارد و روشی تجربی محسوب میشود. در این روش درمانی، متخصصین سوزنهای نازکی را به نقاط مشخص بدن که گذرگاه انرژی نام دارند فرو میکنند. طب سوزنی در اغلب موارد با هدف تسکین درد تجویز میشود و همانطور که قابل حدس است روش انجام آن در کشورهای گوناگون با هم تفاوت دارد. این طب در ایالات متحده بر اساس قوانین طب سوزنی سنتی چینی یا TCM و در آلمان بصورت کاملا متفاوتی انجام میگیرد. اصولا روش های درمانی متعدد دارای عوارض گوناگونی هستند. طب سوزنی نیز یکی از همین روش های درمان با مزایا و معایب خود است.
طب سوزنی به تدریج با رهبری سیاسی کشور کنار رعایت طب غربی در چین محبوبیت پیدا کرد. این طب برای اولین بار در قرن ششم از طریق مبلغان پزشکی به کره و پس از آن به ژاپن گسترش یافت. سپس از فرانسه به اروپا راه یافت. پس از آن در قرن بیستم، در ایالات متحده و کشورهای غربی گسترش پیدا کرد. به عنوان یک قاعده کلی میتوان گفت سوزن درمانی یک روش مستقل برای درمان مشکلات بیماران نیست، بلکه در گروه روشهای تکمیلی است که با دیگر راههای درمانی ترکیب میشود.طب سوزنی یک روش درمانی قدیمی با قدمتی سه هزار ساله برگرفته شده از طب سنتی چینی می باشد. در این روش، سوزن های نسبتا بلند و نازکی در نقاط مختلفی از پوست بدن فرد قرار داده می شوند تا نقاط مزبور را تحریک نمایند. این نقاط که به acupoint معروفند، نقاطی خاص می باشند و تحریک هر کدام می تواند تاثیرات متفاوتی را ایجاد نماید.
فلسفه درمان بر اساس طب سوزنی چیست؟ فلسفه باستانی چینی دو نیروی متضاد به نامهای Yang و Yan را در کنترل جهان و بدن انسان موثر می داند. طب سنتی چینی هم به تبعیت از این فلسفه معتقد است که سلامت انسان زمانی حاصل می گردد که این دو نیرو با هم در تعادل باشند. یکی از شرایط برقراری این تعادل این است که انرژی در بدن از طریق مسیرهای خاص خود به راحتی جریان یابد تا دو نیروی فوق در تعادل باقی بمانند. به بیان دیگر اگر عواملی مسیرهای طبیعی جریان انرژی در بدن را سد نمایند، تعادل این دو نیرو به هم خورده و فرد بیمار می گردد. در درمان به روش طب سوزنی، فرد درمانگر با قرار دادن سوزن در نقاط خاص (acupoints) مسیرهای بسته شده را باز می نماید و به انرژی اجازه می دهد که دوباره به صورت طبیعی جریان یابد.
درمان چگونه صورت می گیرد؟
در ابتدا متخصص طب سوزنی یک شرح حال در مورد وضعیت عمومی سلامت و مشکلات جسمی از بیمار می گیرد. سپس معاینه ای که بیشتر بر اساس نبض بیمار و شکل و رنگ زبان بیمار می باشد به همراه برخی معاینات دیگر انجام می گردد. این ارزیابی برای پیدا کردن درمان مناسب برای هر بیمار می باشد. سپس بیمار روی تخت دراز می کشد و سوزن های استریل و یکبارمصرف در نقاطی که متخصص صلاح می داند، به مدت پنج تا سی دقیقه قرار داده می شوند. در بسیاری از موارد متخصص طب سوزنی درمان های مکمل دیگری را هم اضافه می کند. مهم ترین درمان های مکمل شامل ماساژ با دست، به کار بردن حرارت و گرم کردن سوزنها، بادکش کردن و به کار بردن داروها و یا پمادهای گیاهی به همراه استفاده از سوزنها می باشند. تعداد جلسات و فاصله بین آنها در افراد مختلف متفاوت می باشد،
طب سوزنی یا سوزن درمانی با قدمتی پنج هزار ساله، مهم ترین شاخه است که البته به استناد متون پزشکی غربی رگههایی از طب سوزنی، در کشور ایران یافت میشود، چنانچه ابن سینا در درمان برخی از بیماریها از نقاط طب سوزنی، بهره میبرده ، مثلاً در درمان سیاتیک ابن سینا از نقاط طب سوزنی گوش استفاده میکرده است. فرو بردن سوزنها به نقاط خاصی از بدن که گذرگاه انرژی هستند، باعث تسکین درد یا درمان مشکل خاصی از بیمار میشود.
سازمان بهداشت جهانی و مؤسسه ملی سلامت آمریکا نام بیش از سی بیماری را در زمره موارد حیطه درمان توسط طب سوزنی، اعلام کرده است. انجمن طب سوزنی انگلیس، پس از بررسیهای علمی اعلام کرد طب سوزنی در صورتی که توسط پزشکان آموزش دیده در دورههای استاندارد انجام شود، بسیار ایمن و فاقد هرگونه عارضه جدی است
احساس درد بیمار درطب سوزنی
سوزن های طب سوزنی بسیار نازک هستند و هنگامی که وارد بدن می شوند، یا اصلا درد ندارند و یا درد خیلی کمی را ایجاد می کنند. وارد کردن سوزن به بدن ممکن است کمی درد داشته باشد.اگر از درد ناشی از طب سوزنی می ترسید، ماساژ درمانی کنید.
در ماساژ درمانی در همان محل هایی که در طب سوزنی، سوزن به آنها وارد می شود و گذر گاه انرژی در بدن است، فشار وارد می شود.پس می توان ماساژ و مشت و مال را از بهتر ین جایگزین های طب سورنی دانست.
چه موقع از طب سوزنی استفاده کنیم؟
از آنجاکه طب سوزنی، ندرتا دارای عوارض جانبی می باشد، یک جایگزین مناسب برای داروهای ضددرد و استروئیدی است.این طب می تواند به عنوان کامل کننده دارو همراه با دیگر درمان ها استفاده شود.
اگر بیماری خاصی دارید، بهتر است قبل از رفتن به مراکز مجاز طب سوزنی، با پزشک خود صحبت کنید.
برای انجام طب سوزنی نزد چه کسی برویم؟
فردی که در مورد طب سوزنی، آموزش دیده و تحصیل کرده است، می تواند فرد مناسبی برای انجام دادن طب سوزنی باشد.
پس از مراجعه به مرکز مجاز انجام طب سوزنی، باید مطمئن شوید از سوزن های استریل برای طب سوزنی استفاده می کنند و بعد از هر بار استفاده، سوزن های مورد استفاده را دور می اندازند.
مخاطرات طب سوزنی
شما برای شروع درمان با طب سوزنی، نزد یک پزشک متخصص بروید، خطرات استفاده از این روش درمانی بسیار کم است.
برخی خطرات و عوارض جانبی احتمالی
درد، خونریزی یا کبودی در بخش های سوزن خورده
صدمه به اعضای داخلی همچون ریه (در صورتی که سوزن با فشار و به صورت عمیق وارد شود)
بیماری های عفونی مانند هپاتیت و ایدز (در صورت استفاده از سوزن های آلوده و استفاده شده)
بدن هر فرد، برای درمان، به نوع خاصی از طب سوزنی، پاسخ مثبت می دهد. اما شرایطی وجود دارد که ممکن است عوارض را در بعضی افراد افزایش دهد:
چنانچه از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنید، ممکن است کبودی بیشتری داشته باشید و حتی دچار خونریزی شوید.
در برخی از انواع طب سوزنی، پالس های خفیف الکتریکی از طریق سوزن به بدن منتقل می شود که ممکن است در عملکرد قلب برخی افراد که از ضربان ساز استفاده می کنند، تداخل و اشکال ایجاد کند.زایمان زودرس، عارضه ای است که در اثر تحریکات برخی از انواع طب سوزنی، بر خانم های باردار ظاهر شده است.
سوزن طب سوزنی
شایعترین مکانیزم تحریک نقاط خاص درطب سوزنی، نفوذ به پوست با سوزنهای نازک فلزی است که به صورت دستی انجام میشود. گاهی نیز ممکن است سوزنها با روش الکتریکی (الکتروکنوپناتور) تحریک شوند.
سوزن های طب سوزنی به طور معمول از فولاد ضد زنگ ساخته میشوند که پس از طی فرآیندی آن را انعطاف پذیر میکنند.
سوزن ها معمولا باید بعد از هر بار استفاده دور انداخته شوند.
سوزن هایی که قابل استفاده مجدد باشند، باید پس از هر استفاده استریلیزه شوند.
اندازه سوزن ها بین 13 تا 130میلیمتر (۰.51 تا 5.12 اینچ) هستند.
سوزنهای کوتاهتر در نزدیکی چهره و چشمها و سوزن های بلند در مناطق با بافت های ضخیم استفاده میشوند.
قطر سوزن از ۰.66 میلیمتر (۰.۰۰6 سانتیمتر) تا ۰.46 میلیمتر (۰.۰18 اینچ) متفاوت است.
سوزنهای ضخیم تر برای بیماران قوی با عضلات ورزیده استفاده میشود.
سوزن های نازک ممکن است انعطاف پذیر باشند و برای قرار دادن صحیح آنها ممکن است به لولههای خاصی نیاز باشد.
از دیگر انواع سوزن میتوان به سوزن های سه لبه اشاره کرد. ژاپنیها از سوزن های بسیار نازکی استفاده میکنند که اغلب به صورت سطحی و گاهی بدون نفوذ به پوست مورد استفاده قرار میگیرند و توسط لوله راهنمایی احاطه شدهاند که اختراعات قرن هفدهم در چین و غرب است.
طب سوزنی کرهای از سوزن مس استفاده میکند و تمرکز بیشتری روی دست دارد.
درطب سوزنی آلمانی نیز براساس کمینه یا بیشینه انرژی در نقطه ای از سوزن های متفاوت استفاده می کنند.
طب سوزنی به روش سنتی چینی
4 روش برای تشخیص بیماری در طب سوزنی سنتی
بازرسی بدن
معاینه سر و گردن
بررسی التهاب
پرسش و لمس کردن
معاینات کلی بیشتر روی چهره و به ویژه زبان بیمار متمرکز است. از جمله تجزیه و تحلیل اندازه زبان، شکل، رنگ و پوشش، وجود دندان در دهان و شرایط عمومی آنها وبوی دهان. همچنین توجه به گوش، حلق و بینی نظیر گوش دادن به صداهای خاصی نظیر خس خس ریه از دیگر عوامل موثر در تشخیص بیماری و راههای درمانی است.
شروع درمان وابسته به پاسخ 7 پرسش زیر است
تب و لرز
تعریق
اشتها
تشنگی، طعم و مزه
ادرار، درد و سوزش
خواب
قاعدگی و ترشحات
همچنین در نظر گرفتن احساسات کلی، عواطف و روان بدن بیمار