اقدام فوری برای ایجاد داروهای ضد عفونی برای مجروحان منجر به تولید انبوه اولین آنتی بیوتیک مؤثر شد
هنگامی که پنی سیلین به عنوان داروی شگفت آور قرن تبدیل شد ، رسانه ها الکساندر فلمینگ ، میکروبیولوژیست آرام را که نخستین بار توصیف قدرت ضد باکتریایی عجیب و غریب از قالب پنی سیلیوم را توصیف می کند و اما این فلوری و تیم او بودند که در نهایت آزمایش های طولانی ، پنی سیلین را از کنجکاوی آزمایشگاهی به یک آنتی بیوتیک عملی تبدیل کرد.
تاریخ پزشکی، مجموعهای از تلاشها و تحقیقات مختلف دانشمندان به چشم میخورد که به توسعه درمانهای دارویی مختلف منجر شده است. یکی از نقاط عطف این تلاش ها، کشف پنیسیلین بهعنوان یکی از اولین آنتیبیوتیکهای تولیدشده در جهان است که پزشکان و مراکز درمانی را قادر ساخت تا بتوانند بهطور کامل، بیماران خود را از بیماری های عفونی مرگبار رها سازند. اگرچه کشف اولیه پنیسیلین، توسط فلمینگ انجام شد و در ادامه، توسعه و تجاریسازی آن برای استفاده بهعنوان یک راهکار درمان انسانی، از سوی فلوری انجام گرفت، اما اولین پتنتهای مرتبط با این کشف تاریخی، در سال 1945 میلادی، از سوی «اندرو جکسون مویر» به ثبت رسید.
پنیسیلین، در سپتامبر 1928میلادی، در لندن کشف شد. دکتر «الکساندر فلمینگ»، متخصص باکتریها در بیمارستان سنت ماری، پس از گذراندن تعطیلات تابستانی در اسکاتلند و طی یک اتفاق تصادفی، موفق به کشف این اختراع مهم شد. وی بر روی نوعی باکتری به نام استافیلوکوکها مطالعه میکرد و در خلال بررسیهای خود، متوجه شد که یکی از ظروف سرباز کشت باکتری در آزمایشگاه، با نوعی کپک قارچی به نام «Penicillium Notatum» آلوده شده است.
هنگامی که ظرف را در زیر میکروسکوپ قرار داد، در کمال تعجب دریافت که از رشد طبیعی استافیلوکوک جلوگیری شده است. فلمینگ به مدت چند هفته به مشاهدات و بررسی این موضوع پرداخت تا بتواند یافته های اولیه خود را تأیید نماید.
در نهایت، نتیجه گرفت که پنسیلیوم یادشده، نه تنها از رشد باکتریها جلوگیری می نماید، بلکه میتوان از آن بهعنوان یک ابزار کارآ برای مبارزه با بیماریهای عفونی استفاده نمود. دکتر فلمینگ، در مورد کشف مشهور خود چنین مینویسد: «هنگامی که صبح 28 سپتامبر سال 1928 از خواب برخاستم، هیچ قصدی برای کشف اولین آنتی بیوتیک یا به بیان بهتر، قاتل باکتریها که محصولات دارویی را با با یک تغییر و تحول بزرگ مواجه می سازد، نداشتم. البته حدس میزنم که این دقیقاً همان چیزی است که من انجام دادم.»
استفاده از پنیسیلین برای درمان بیماریهای عفونی، از سوی دانشمندی دیگر به نام «هوارد فلوری» نیز دنبال میشد. وی در سال 1938 میلادی و با همکاری «ارنست چاین» فعالیتهای تحقیقاتی خود بهمنظور درک بهتر عملکرد عوامل ضد باکتریال را آغاز نمود. تحقیقات آنها بر سه ماده ضد باکتری طبیعی، از جمله پنیسیلین متمرکز بود و آزمایش های خود را با تست پنیسیلین بر روی موشها آغاز نمودند.
در طی این سالها، مهم ترین مانع برای توسعه و تجاری سازی این کشف مهم، تولید و خالصسازی پنیسیلین بود که در نهایت «آن میلر» اولین بیمار غیرنظامی بود که با استفاده از پنیسیلین درمان شد. وی در بیمارستان نیوهاون کانکتیکات بستری بود و پس از سقطجنین و عفونت ناشی از آن که به خون وی سرایت نموده بود، در حال مرگ بود. پزشکان با استفاده از داروی پنیسیلین، توانستند وی را از مرگ حتمی نجات دهند. لازم به ذکر است که اولین پنیسیلین تجاری، به شکل پودر آمورف و به رنگ زرد مایل به قهوهای تولید میشد که با توجه به ناپایداری، نیاز به نگهداری در یخچال داشت. با پیشرفت روشهای خالصسازی، کریستالهای سفید پنیسیلین به دست آمد که امروزه نیز به همین صورت مصرف میشود.
با آنکه کشف اولیه پنیسیلین توسط فلمینگ انجام شد و در ادامه توسعه و تجاریسازی آن برای استفاده بهعنوان یک راهکار درمان انسانی، از سوی فلوری انجام گرفت، اما اولین پتنتهای مرتبط با این کشف تاریخی، در سال 1945میلادی، از سوی «اندرو جکسون مویر» به ثبت رسید.
وی موفق به توسعه روشهایی برای تولید انبوه پنیسیلین شد ،الکساندر فلمینگ، نهتنها به خاطر کشف پنیسیلین و نجات جان میلیونها بیمار، مورد احترام نسل بشر است، بلکه به خاطر تلاشهایش برای اطمینان از اینکه این کشف مهم تاریخ، در دسترس مردم جهان قرار خواهد گرفت، جایگاهی ویژه بین مخترعین و نوآوران، علی الخصوص در حوزه پزشکی دارد.
اختراع منحصربه فرد وی و صدور مجوز بهرهبرداری از آن، میتوانست یک منبع درآمد بسیار چشمگیر برای فلمینگ ایجاد نماید و وی را به مردی ثروتمند بدل نماید؛ اما او دریافت که پتانسیل پنیسیلین برای غلبه بر بیماریهایی مانند سیفلیس، گانگرن و سل، ارزشی بیش از بهای مادی آن دارد. تولید و تجاریسازی این دارو در آستانه جنگ جهانی دوم، توانست نقشی ارزنده در نجات جان زخمیهای ناشی از جنگ ایفاء نماید.
این اقدام ارزنده، موجب شد تا میلیونها نفر از مردم و سربازان، از چنگال بیماری های عفونی رها شوند. گفتنی است، در سال 1945 میلادی، فلمینگ، چاین و فلوری، به خاطر تلاش برای شناسایی و معرفی دارویی که جان بسیاری از سربازان را در جریان جنگ جهانی دوم نجات داد، بهطور مشترک، جایزه نوبل پزشکی را دریافت نمودند.
پنیسیلین خالص
بصورت پودر کریستالی سفید یا متمایل به زرد رنگ و بدون بو میباشد، بسیاری از پنیسیلینها دارای طعم غیر مطبوع هستند که در تهیه فرآوردههای خوراکی برای کودکان باید به نحوی بصورت مطبوع در آید. تمام پنیسیلینهای طبیعی قویا نور پلاریزه میباشد.
بعضی املاح کریستالی پنیسیلینها رطوبت گیر است و باید در ظرف سر بسته نگاهداری شود. اغلب پنیسیلینها اسیدی بوده ولی بعضی آمفوتر هستند.
حلالیت پنیسیلین بستگی به نوع آسیل زنجیر جانبی و همچنین به کاتیونی که ملح پنیسیلین را تشکیل میدهد دارد.
اولین پنیسیلین تجاری
اولین پنیسیلین تجاری به شکل پودری آمرف و زرد مایل به قهوهای رنگ و بقدری ناپایدار بود که در یخچال نگاهداری میشد تا برای مدتی کوتاه قدرت اثرش تا حدی محفوظ بماند با پیشرفت متد خالص کردن کریستالهای سفید بدست آمد که امروزه مورد مصرف میباشد.
پنیسیلین کریستالی باید از رطوبت محفوظ باشد ولی املاح خشک آن برای سالها بدون یخچال محفوظ میماند. تهیه تجارتی پنیسیلینها امروزه عمدتا بستگی به انواع قارچهای مولد آن مانند پنیسیلیوم نوباتوم و پنیسیلیوم کریزوژ نوم دارد. اخیرا تعداد زیادی از پنیسیلینها سنتز شده است و تهیه تجاری پنیسیلین به حد زیادی افزایش یافته و در مقابل افزایش تولید قیمت آن سقوط کرد.
ساختمان شیمیایی ملکول پنیسیلین
شامل یک سیستم دو حلقهای معروف به پتالاکتام و تیارولیدین میباشد. حلقه پنج ضلعی تیازولیدین را در سایر ترکیبات شیمیایی نیز میتوان یافت ولی حلقه چهار ضلعی پتالاکتام منحصر بفرد است و مخصوص ساختمان پنیسیلینها و سفالوسپورینهاست وجود این حلقه موجب تاخیر در کشف ساختمان پنیسیلینها شد.
اندازهگیری پنیسیلین
یکای اندازه گیری در آکسفورد انگلستان معین شد و واحد پنی سیلین را واحد آکسفورد نامیدند. واحد آکسفورد از کمترین مقدار پنیسیلین که بتواند رشد نوعی استافیلوکوک را در 50 سیسی محیط کشت، تحت شرایط معین متوقف کند. اکنون که پنیسیلین کریستالن خالص در دسترس است واحد فارماکویه ایالات متحده ( usp ) بکار میرود که عبارتست از قدرت اثر مربوط به 0.6 میکروگرم سدیم پنیسیلین "ژ" میباشد. این واحد وزنی برای پنیسیلینهای دیگر بر حسب گرده آسیل که روی زنجیر جانبی است و نوعی از آن که روی اسید آزاد ایجاد میگردد، متغییر میباشد.
مهمترین عامل تجزیه پنیسیلین
از نظر کلینینکی مهمترین عوامل تجزیه پنیسیلینها ، اسید معده و آنزیمهای پنی سیلیناز میباشد. اسید معده قویست و موجب هیدرولیز امید زنجیر جانبی و باز شدن حلقه لاکتوم میشود. که در نتیجه قدرت اثر پنیسیلین از دست میرود. اصطلاح پنیسیلین از حداقل به دو نوع آنزیم اطلاق میشود ، بتالاکتاماز و آسیلاز که موجب بیاثر شدن پنی سیلین ها میگردد. بتالاکتامازها موجب باز شدن حلقه لاکتام گشته و پنیسیلین را بیاثر میکند.
انواع پنیسیلین
علت تجزیه پنیسیلین بوسیله اسید معده و آنزیم ، تحقیقات اخیر جهت توسعه و تهیه پنیسیلینهای مقاوم در مقابل اسید و پنیسیلیناز متمرکز گردید.
پنیسیلینهای طبیعی
پنیسیلینهای مقاوم به اسید
پنیسیلینهای مقاوم به پنیسیلیناز
پنیسیلینهای وسیع الطیف
فرآوردهها
بنزیل پنیسیلین: برای درمان انواع زیادی از عفونتهای میکربی باقیمانده است.
آمپیسیلین: برای عفونتهای حاد مجازی ادراری که بوسیله اشریسشیاکلی یا پرتئوس برای لیس ایجاد میشود بکار میرود و داروی اشخابی هموفیلوس آنفلوانرا است.
آمپیسیلین از طریق خوراکی تجویز میشود و باید هر 6 ساعت تکرار شود چون که سریعا از راه ««کلیه بصورت تغییر نیافته دفع میگردد. طریق خوراکی آن ممکن است بصورت کپسول یا آمپیسیلین سوسپانسیون بکار رود.
آموکسیسیلین: وسعت اثر ضد میکروبی آن تقریبا مشابه آمپیسیلین است. مصرف خوراکی آموکسیسیلین دارای مزایای قابل توجهی نسبت به آمپیسیلین است. جذب گوارشی کاملتر و در نتیجه غلظت بیشتر دارد در خون و ادرار ، اسهال کمتر عدم تداخل غذا روی جذب این آنتیبیوتیک
آموکسی سیلین از راه خوراکی ، برای درمان بعضی عفونتهای سیستمیک و ادراری ممکن است جایگزین آمپیسیلین شود. و انواع فرآورده های دیگر نیز شناخته شدهاند.
سربازان متفقین آنتی بیوتیک را با خود به سواحل نرماندی و در سراسر فرانسه حمل کردند. جان هایی که نجات داد به زودی به پیروزی در جنگ کمک می کند